Als CONO hebben we ook in 2024 weer mooie resultaten geboekt. Dit in een tijd waar geen einde lijkt te komen aan de onduidelijkheid en onzekerheid, veroorzaakt door politieke besluiten (of het gebrek daaraan) en geopolitieke spanningen. Daarnaast hadden we te maken met voortdurende kostenstijgingen, zowel in het bedrijf als op het boerenerf. Ondanks die tegenwind mogen we trots zijn op wat we in 2024 hebben bereikt.
De melkproductie van de Nederlandse melkveehouderij is in 2024 behoorlijk gedaald. Dat is het gevolg van milieumaatregelen en de inzet van beëindigingsregelingen in 2024, waardoor menig melkveehouder ermee stopte. CONO begon het jaar met 404 melkveehouders. Eind 2024 waren dat er nog 388, een daling van 4 procent. Minder melkveehouders betekent minder melkaanvoer. In 2024 werd 419 miljoen kilogram melk aangevoerd. Zuivelfabrieken zijn ingericht om een bepaald volume melk te verwerken, dus is het zaak dat er voortdurend voldoende melk wordt aangevoerd. Voor CONO is bezettingsgraad minder belangrijk, omdat we veel meer op kwaliteit concurreren dan op prijs.
Door de schaarste aan melk en druk op de melkveehouderij past CONO het ledenbeleid aan. Voldoende en toekomstbestendige melkaanvoer is cruciaal. Daarom werft de raad van bestuur jaarlijks een bepekt aantal nieuwe veehouders, ook in het werkgebied Overijssel. Per september 2024 is de entreegeldregeling beëindigd. Nieuwe melkveehouders worden direct lid, wat discussie opriep onder bestaande leden. Sommigen vinden het oneerlijk dat nieuwkomers zonder inleg profiteren van eerdere investeringen. Toch is aanpassing nodig: de sector krimpt, CONO wil groeien.
Na de algemene vergadering in april zijn melkveehouders op de wachtlijst uitgenodigd voor kennismakingsgesprekken. In juni en oktober waren we aanwezig bij de Landbouwvakdagen West-Nederland in de Beemster en in oktober bij de Rundvee & Mechanisatiedagen in Hardenberg, waar geïnteresseerde melkveehouders met CONO-leden in gesprek gingen. Vooral de korte lijnen, premium merkkaas en stabiele financiële positie spraken hen aan. De werving was succesvol: in 2025 starten zeven nieuwe bedrijven met melk leveren.
De melk die onze melkveehouders in 2024 leverden, was wederom van hoge kwaliteit. Op geen van de kwaliteitsparameters die worden onderzocht, zijn bijzonderheden geconstateerd. Richting het einde van het jaar kwam een enkel bedrijf in de problemen vanwege aanhoudend ongunstige boterzuuruitslagen, maar gemiddeld genomen was de boterzuurdruk op het melkveebedrijf onder controle. Daar komt vakmanschap bij kijken en het vraagt om nauwkeurig werken, iedere dag van het jaar. Als blijk van waardering rijkt CONO hiervoor een Delfts blauw kwaliteitsbord uit.
aandeel melkveebedrijven in procenten
Een productie van 100.000 kilogram melk of 10.000 kilogram vet en eiwit per koe zijn nog altijd tot de verbeelding sprekende prestaties. CONO waardeert deze prestatie van melkveehouder en koe nog altijd met respectievelijk een zilveren koe en een fluwelen bord. In 2024 werden er hiervan opgeteld zo’n 190 uitgereikt.
Weidegang is een belangrijk onderdeel van onze duurzame aanpak en draagt bij aan het welzijn van onze koeien. Ondanks het natte voorjaar en het rondwarende blauwtongvirus bleven onze melkveehouders zich inzetten voor weidegang. Opnieuw deed maar liefst 97 procent van onze melkveehouders aan volledige weidegang. Dat was fors meer dan het landelijke gemiddelde, dat op 74 procent lag. De koeien van CONO-melkveehouders stonden in 2024 gemiddeld 175 dagen in de wei, vrijwel gelijk aan de 176 dagen in 2023. Ook het aantal graasuren bleef stabiel, met gemiddeld 10 uur per dag.
Dankzij positieve ontwikkelingen in de verkoopprijzen van zowel kaas als de witte stromen heeft CONO een hogere melkprijs gerealiseerd ten opzichte van 2023. Tegelijkertijd hebben we scherp gestuurd op kostenbeheersing, wat onze positie verder heeft versterkt. De lagere melkaanvoer heeft ertoe geleid dat er minder melk in de witte stromen is verwaard. Deze factoren samen zorgen voor een robuuste en stabiele basis voor onze melkprijsontwikkeling.
De uitbetaalde melkprijs was in januari2024 ruim 46 cent per kilogram melk. De prijs steeg daarna onafgebroken tot ruim 58 cent in december. Waar dan nog wel het ledengeld, de nabetaling en de Caring Dairy-resultaat premie bovenop komen. Die ruimte was er dankzij met name de hogere prijzen voor kaas en doordat CONO veel van de 'witte stromen' onder contract levert voor goede prijzen. Daardoor zat CONO in 2024 met de uitbetaalde melkprijs weer bij de beste uitbetalers van Nederland.
De laatste grote aanpassing van de CONO-statuten en het huishoudelijk reglement dateerde uit 2011 en was nodig door veranderde wetgeving en ontwikkelingen in de sector. In november 2024 stemde een overgrote meerderheid van de veehouders voor de aanpassingen, die inmiddels notarieel zijn vastgelegd. De vernieuwde regels sluiten beter aan op de huidige tijd en ledenwensen. Het regelt de inspraak van de leden en geeft het bestuur en de commisarissen de mogelijkheid om als coöperatie daadkrachtig te ondernemen – waarbij het collectieve belang soms voorrang krijgt op het individuele.
INTERVIEW
Melkveebedrijf Heeman levert al ruim 60 jaar melk aan CONO. Harry Heeman en zoon Frank runnen het bedrijf samen. Dat kan dankzij de automatisering, zoals een melkmachine en mestrobot die de stal schoonhoudt.
Vijfentwintig jaar kwaliteitsmelk leveren, melk die voldoet aan strenge eisen voor hygiëne, samenstelling en duurzaamheid – hij had die mijlpaal zo graag gehaald. Trots laat melkveehouder Harry Heeman (63) de 23 Delfts blauwe bordjes zien die CONO jaarlijks uitreikt voor kwaliteitsmelk. Harry’s trofeeën bedekken een hele wand in de woonkamer. Drie jaar geleden kwam er een einde aan die succesreeks van Melkveebedrijf Heeman in Middenbeemster. Een andere leverancier van reinigingsmiddelen, een druppeltje chloor te veel in de melktank. “En dan is CONO onverbiddelijk en ben je terug bij af”, zegt Harry. “Je kunt niet een keertje gematst worden, zoals met de schadevrije jaren bij je autoverzekering.” En dat Melkveebedrijf Heeman al ruim zestig jaar levert aan CONO maakt geen verschil.
Zoon Frank (25) laat op een laptop zien hoeveel data van de aangeleverde melk – zoals vet- en eiwitgehalte, kiemgetal en celgetal – ze om de drie dagen aangeleverd krijgen. Frank, begin 2023 afgestudeerd in Wageningen, zit in de maatschap met Harry. Samen hebben ze een gesloten melkveebedrijf met zo’n 60 stuks melkvee en ruim 30 stuks jongvee. Allemaal 100 procent Holstein Frisian roodbont. “Hoe roder, hoe mooier”, vindt Frank en hij wijst op zijn favoriet, een vrijwel geheel rode koe. Harry: “Je moet er een beetje rood voor staan, maar dan heb je ook wat.” Ze kunnen het met zijn tweeën rooien dankzij de automatisering in het bedrijf; een mestrobot houdt de stal schoon (minder klauwproblemen en schonere koeien), een voeraanschuifrobot schuift het voer een paar keer per dag aan. Harry: “Dat moet ik anders een paar keer per dag met de bezem doen.” En het helpt dat Harry’s vrouw Astrid al 23 jaar als teamleider werkt bij de Vomar. Harry, met een lach: “Ik verdien het brood, zij het beleg.”
Geen 25 jaar aaneengesloten kwaliteitsmelk (intussen leveren ze alweer 4 jaar kwaliteitsmelk). En dan overleed eind 2023 ook nog lievelingskoe Sijtje. Harry raakt nog altijd een beetje geëmotioneerd als hij praat over zijn mediagenieke Sijtje, die in november 2023 op ruim 16-jarige leeftijd bezweek aan ouderdom en blauwtong. En tegelijkertijd vertelt hij met zichtbaar plezier over hun optredens in de media en de duizenden volgers op Facebook. Sijtje had voorspellende gaven. Harry liet haar kiezen uit gelabelde bakken met krachtvoer en zo voorspelde zij door de jaren heen onder andere de winnaar van de landelijke verkiezingen en het Formule 1-seizoen. De video waarin Sijtje de uitslag van de Europa League-finale Ajax-Manchester United voorspelde, werd 1,5 miljoen keer bekeken. “Ik had er nog wel werk aan; het erf moest extra aan kant zijn en de koe mooi schoon." Harry is kennelijk een man die in tegenslagen meteen kansen ziet. Sijtje heeft een mooi leven gehad, geregeld in de spotlights gestaan, en haar talrijke kinderen en kleinkinderen lopen bij Harry in de wei.
Dat het niet was gelukt om 25 jaar achter elkaar kwaliteitsmelk te leveren, was balen, en ook het moment om over te stappen op een melkrobot. De mogelijke risico’s voor de kwaliteit van de melk, dat maakte even niet meer uit. En de oude melkstal, daar was nu 55 jaar in gemolken. “Heel duurzaam dus”, aldus Harry. Een melkrobot kiezen bleek niet zo moeilijk, er een plekje voor vinden, ging niet zonder slag of stoot. De beste plek volgens Harry: aan de voorkant van het bedrijf, zo maken de koeien een natuurlijk rondje. Een relatief kleine ingreep ook; een uitbouw van 5,5 meter met een erker voor de melkmachine.
De gemeente Purmerend zag dat anders. Ambtenaren zagen overal plek, desnoods moest de hele boel daarvoor tegen de vlakte, echter niet aan de voorkant. Twee keer werd de vergunning afgewezen, maar Harry zette door, schakelde een adviesbureau in, sprak zelf de gemeenteraad toe. En kreeg uiteindelijk zijn zin. Trots laat hij nu de melkrobot zien, net als er een koe in komt lopen. Toevallig zien we hoe een speen even dubbel zit in de tepelbeker en de robot dat zelf oplost. Harry kijkt het aan. Hij zou de koe niet eens hoeven zien, om te weten om welk dier het gaat. “Ik herken ze aan de spenen.” Als hij elders in het bedrijf was geweest had, hij een melding op zijn telefoon gekregen. In een app kunnen Harry en Frank alles volgen wat er gebeurt rond en in de melkrobot: wat geeft de koe, is ze wel aan de beurt, is de kwaliteit van de melk van alle vier de spenen goed? Er is nog plek voor een tweede melkrobot. Alle aansluitingen zitten er al. “Mochten we ooit toch nog naar tachtig melkkoeien gaan,” zegt Harry. “Dan is het een kwestie van plug and play.”
2024 was weer een prachtig jaar voor onze kaasmakers. We hebben minder kaas gemaakt en meer verkocht dan in 2023 zodat de voorraden naar een gezonder niveau zijn gedaald.
De kwaliteit van de gemaakte kaas bleef onverminderd goed en het percentage kaas met interne gebreken (zogenoemde ‘gebrekskaas’) was met 0,13 procent nog nooit zo laag.
De afgelopen jaren kregen ‘witte stromen’ zoals melkpoeder en rauwe melk een belangrijke aandeel in de resultaten. Naar aanleiding van de nieuwe strategie van CONO, waarin de verwaarding van de witte stromen ook een speerpunt is, zijn we in het laatste kwartaalvan 2024 begonnen met het opzetten van een nieuwe structuurvoor de sales- en operations planning. Er is gekozen voor een manier van werken waarmee vraag en aanbod op een gestructureerde manier met elkaar in balans worden gebracht. Dit gaat het inzicht in en de voorspelbaarheid en doelmatigheid van onze keuzes sterk verbeteren.
Met het doorvoeren van een aantal technologische aanpassingen in ons productieproces zijn wij in staat gebleken om een aantal structurele besparingen door te voeren. Gecombineerd met de verbeterde performance van de afgelopen jaren in de operatie, levert dit alles structurele kostenbesparingen op. Verder is de kwaliteit van de weipoeder structureel verbeterd, nadat in 2024 alle kristallisatietanks zijn vervangen.
Ook de veiligheid neemt nog altijd toe, zij het in steeds kleinere stapjes. Winst is daar vooral nog te halen uit gedragsverandering. Cruciaal is dat het veiligheidsbesef toeneemt. Bij CONO melden en registreren we daarom (bijna-)ongevallen en gevaarlijke situaties volgens een vaste procedure. We stimuleren medewerkers actief om dit te doen, wat heeft geleid tot een groter veiligheidsbewustzijn in de afgelopen jaren.
Omdat de focus van CONO en zeker ook externe partijen steeds meer komt te liggen op ketenbeheersing, zijn we in 2024 verdergegaan met de ontvlechting van de operatie (het verwerken van melk) en de supply chain (alle activiteiten ervoor, zoals inkoop van ingrediënten, en erna, zoals het opleggen en verpakken van kaas). Zo zijn de locatie en de supply chain nu onderverdeeld in 2 teams, die ieder hun eigen doelstellingen hebben. Voor de operatie betekent dit het tijdig en kwalitatief maken van de juiste producten. De supply chain zorgt ervoor dat het opleggen en verpakken van kaas zo efficiënt mogelijk gebeurt. In de operatie zijn de eerste stappen gezet naar een meer autonome manier van werken.
Intussen is de kaasmakerij ook in 2024 weer energiezuiniger geworden. Sinds 2019 daalt het gas- en elektriciteitsverbruik per geproduceerde bak kaas. In 2023 introduceerden we een monitoringsysteem dat het energieverbruik in alle processtappen volgt. Ons doel: jaarlijks twee procent minder energie verbruiken, ongeacht de productieomvang. De grootste uitdaging blijft het vervangen van de gasgestookte stoomketel die melk verwarmt. De nieuwe stroomaansluiting die gerealiseerd wordt, is daarvoor een voorwaarde.
INTERVIEW
Voor managing director Operations Harco de Jager was 2024 een spannend jaar. De kaasmakerij en de supply chain werden echt helemaal ontvlochten en de leden beslisten over een nieuwe stroomaansluiting.
“2024 is ook het jaar geweest dat we de kaasmakerij en de supply chain echt helemaal ontvlochten hebben. Het ging in de kaasmakerij natuurlijk al lang niet meer alleen om het maken van 15-daagse kaas, waarvoor het bedrijfsbureau dan de voorbereiding en de planning deed. Door de jaren heen zijn er steeds meer taken bij gekomen: het verpakken van de kaas, omdat steeds meer kaas naar de supermarkten gaat, het transport naar de oplegbedrijven, naar de supermarkten, het plannen van de export. “
“Tegelijkertijd ging het niet alleen meer om kaas, maar om de verwaarding van melk en daarbij zijn de witte stromen – melkpoeder en rauwe melk – belangrijker geworden, en daar komt ook weer verpakking en transport bij kijken. En al die relaties met toeleveranciers moeten ook onderhouden worden en dan komt er nog een Europese duurzaamheidsrichtlijn bij. Kortom: was is steeds meer te doen en dat had steeds minder met kaas te maken. Dus tijd om die zaken apart te managen. In 2024 zijn het echt twee aparte teams geworden: een locatieteam en een supply chain-team."
“In 2024 is ook de beslissing gevallen over een zwaardere aansluiting op het stroomnet. Onze leden hebben in een aparte ledenvergadering in grote meerderheid hun goedkeuring gegeven aan die investering. Ook zij zagen ook wel in dat zonder die investering de continuïteit van de productie in het geding zou komen. En dat we daarnaast onze duurzaamheids-doelstellingen nooit zouden kunnen halen. Die zwaardere aansluiting is nodig om van het gas af te kunnen. We hebben veel tijd geïnvesteerd in voorlichting, bijeenkomsten en discussies, tot gesprekken aan de keukentafel toe. Alles om de leden mee te nemen in dit traject, want we zouden maar één kans krijgen."
“Vijf jaar geleden voerden we hierover de eerste gesprekken met Liander, omdat we ook toen al met stroomstoringen te maken hadden. Dat was geen moment te vroeg overigens, want de netcongestie was toen al enorm. We waren de laatste in de rij toen de wachtlijst sloot. De aanbesteding van de voorstudie begon tijdens corona. Toen we eenmaal aan de beurt waren, moesten we binnen 30 dagen beslissen. En anders ben je over 10 jaar weer aan de beurt.”
“In april begint Liander met graven en over een jaar zijn ze klaar. Eerst de kabel, dan de aanvullende stappen. Want je bent niet zomaar van het gas af. Om de warmte te genereren die nu de gasgestookte stoomketel levert, zijn warmtepompen nodig en een e-boiler. Bij onze ijswaterinstallatie wordt ammoniak verdampt en daarbij komt warmte vrij. Die warmte kun je met een warmtepomp opwaarderen tot misschien wel 90 graden en het laatste zetje geven we dan met een e-boiler – in feite een grote waterkoker. En dat is allemaal geen consumentenapparatuur, dat wordt op maat gemaakt. Het besluit daarover wordt in 2025 genomen.”
Beemster kaas werd in 2024 voor de zesde keer op rij verkozen tot het meest duurzame kaasmerk van Nederland, volgens de Sustainable Brand Index (SBI). In de Merken100 van 2024 stond Beemster op plaats 67, de hoogste notering in jaren. In de supermarkt bleef Beemster het grootste A-merk met 9% marktaandeel. Bij de World Cheese Awards won CONO met Beemster Oud 30+ (Super Gold), Royaal Grand Cru (Super Gold) en Beemster X-O- (Gold).
Sterke merken zijn het fundament onder CONO. Sterke merken scheppen ruimte voor investeringen in duurzaamheid, zowel in de kaasmakerij als op het boerenerf. En andersom: wat we investeren in duurzaamheid en dierwelzijn, versterkt onze merken. En dan moeten die duurzaamheidsinspanningen niet onopgemerkt blijven. Daarom heeft CONO de afgelopen jaren veel tijd en energie gestoken in merkbekendheid en -penetratie. Belangrijk daarbij waren invalshoek en timing (willen we vertellen over weidegang, dan doen we dat in het voorjaar via graskaas), en experience based-acties, zoals een ‘Tikkie Terug Cashbackactie’ bij het proeven in de supermarkt van Signature Pumpkin Spice.
Tijdens de merkcampagne in april en mei was de radio- en tv-commercial te zien: De smaak van Beemster. Online was Beemster kaas zichtbaar op Facebook, Instagram, TikTok, Pinterest en YouTube. De Beemster foodtruck deed ook in 2024 weer diverse evenementen aan, waaronder de Zwarte Cross, Central Park en Royal Park Live. Acties zoals deze – de lijst is veel langer – zijn onmisbaar voor de bekendheid van een merk.
De interne communicatie is minstens zo belangrijk. Sterke merken bouwen lukt alleen als ook alle interne communicatie op elkaar is afgestemd. Daarom heeft de afdeling corporate communicatie ook in 2024 de nadruk gelegd op het samen vormgeven van de bedrijfsidentiteit en het verbinden van mensen binnen en buiten de organisatie. Belangrijke onderwerpen daarbij waren de herijking van het duurzaamheidsprogramma Caring Dairy en de aanvraag voor een nieuwe elektriciteitskabel.
Het foodservicesegment heeft 2024 afgesloten met het hoogste volume ooit (afzet in kilo’s kaas). Die groei kwam tot stand bij bestaande klanten in traditionele kanalen (horecagroothandels en luchtvaartcatering), maar ook via partnerships waarbij onze kaas een belangrijk ingrediënt is.
Bij Foodservice merken we hoe belangrijk de nadruk is die we bij CONO leggen op duurzaamheid. Klanten vragen steeds nadrukkelijker naar onze carbon footprint en onze duurzaamheidsinspanningen, ook in vergelijking met de concurrentie.
2024 draaide voor Beemster New Retail (BNR) om slimmer werken en kosten optimaliseren. Onze 26 Beemster Boerderijwinkels presteerden daardoor zeer goed. Onze kaaswinkel op de Rijperweg vierde dit jaar haar 10-jarig bestaan op de nieuwe locatie, met veel bezoekers en mooie verkoopcijfers. Ook waren we weer present op de kaasmarkten van Alkmaar en Edam. Die trokken meer bezoekers dan vorig jaar. In Delft draaide onze kaaswinkel uitstekend, met maar liefst 30 procent meer klanten, vooral dankzij acties gericht op studenten.
Amsterdam Cheese Company (ACC) heeft in 2024 afscheid genomen van de winkel op de Wijde Heisteeg. Die beslissing heeft een positief effect gehad op het rendement. Ook de omzet van de overgebleven 4 winkels kwam hoger uit dan in 2023. Verder zijn we in 2024 samenwerkingen gestart met de Tulip Experience (bij de Keukenhof) en Stromma (Amsterdam Canal Cruise). We hebben ook meer kaas gerelateerde souvenirs aan het assortiment toegevoegd. Dat is natuurlijk vooral bedoeld voor de toerist. En die hoeft daarvoor niet steeds naar Amsterdam te komen: ook in de webshop zagen we onze omzet stijgen (All of our cheeses are vacuum packed and ready to fly. And if you can’t come to Amsterdam, we can still bring a piece of Amsterdam to you).
Na een sterk 2023 ging het in Nederland ook in 2024 weer goed met de traditionele handel: kaasspeciaalzaken, marktkramen en venters. Consumenten blijven deze kanalen waarderen, dankzij kwaliteit, service en eerlijke prijzen. In België hebben we na een lastig jaar in 2024 de weg omhoog weer gevonden. Vooral ons Beemster-merk doet het goed: zowel in de supermarkt als bij de traditionele kaaswinkels groeit de vraag flink. Voor onze andere merken, zoals OudenDijk, Wapen van Noord-Holland, Vlaskaas en Klaartjes Kaas, blijft het uitdagend. Door de inflatie en onzekerheid zien we een duidelijke verschuiving: mensen kiezen vaker voor de supermarkt in plaats van de traditionele kanalen.
In de internationale handel waren de uitdagingen in 2024 groot, zowel geopolitiek, financieel-economisch als maatschappelijk. Een voorbeeld hiervan zijn de logistieke problemen die ontstonden rond het Suezkanaal door de aanhoudende spanningen in de regio. Desondanks is CONO erin geslaagd de volumes en bijdrages in de exportmarkten verder te laten groeien. Dit komt doordat we ons nadrukkelijk hebben gericht op een beperkt aantal strategisch partners en ons bestaande klantenportfolio gerationaliseerd hebben. Mede door deze strategische keuzes hebben we kunnen groeien in het premium segment van gerijpte kaassoorten.
2024 was in Duitsland een jaar van innovatie en groei, met Royaal en Royaal Grand Cru als de grote aanjagers. Vooral Royaal heeft zich ontwikkeld tot de groeibriljant binnen CONO. Dankzij deze sterke merken hebben we onze marktpositie verder verstevigd. Daarnaast hebben we flinke vooruitgang geboekt met het neerzetten van een professionele en dynamische organisatie. Samenwerking, ondernemerschap en innovatie staan hierbij centraal. Door te blijven investeren in kwaliteit, duurzaamheid en een persoonlijke aanpak, groeide niet alleen de omzet, maar is ook de klanttevredenheid toegenomen.
Ondanks een voortvarende start is 2024 een uitdagend jaar gebleken op de Noord-Amerikaans markten. Retailers en importeurs werden voorzichtiger door met name de hoge inflatie en zorgen over de economische ontwikkelingen. Doordat we ons nog meer hebben toegelegd op ons merkbeleid en het benadrukken van de toegevoegde waarde van het Beemster-productportfolio, hebben we in het laatste kwartaal de stijgende lijn van de afgelopen jaren weer ingezet. Daarom zijn de vooruitzichten voor de langere termijn positief en denken we de afzet verder te kunnen laten groeien.
INTERVIEW
CONO-kazen doen het altijd goed op de markt, aldus marktkoopman Pieter Kastelein (42). "In het hogere segment van de kwaliteitskaas hebben de mensen het geld er nog steeds voor over.”
Een groot deel van de linker helft van de marktkraam van Daalder Kaas Kastelein is ingeruimd voor CONO-kazen, waaronder de Gouden Daalder. De Noord-Hollandse weidekaas loopt nog altijd goed, ondanks alle prijsstijgingen van de afgelopen tijd, aldus marktkoopman Pieter Kastelein (42). "In het hogere segment van de kwaliteitskaas hebben de mensen het geld er nog steeds voor over.” Ook betalen ze graag wat extra voor duurzaamheid, merkt Pieter. "Het is met duurzaamheid en diervriendelijkheid nog niet zo dat de mensen er nadrukkelijk om vragen, je merkt wel dat ze het belangrijk en interessant vinden, als je uitlegt dat een deel van de prijs ook voortkomt uit duurzaamheidsinvesteringen die bijvoorbeeld CONO doet."
De CONO-kazen komen bij Vandersterre vandaan, een landelijke kaasgroothandel; een grote afnemer van CONO-kaas en partner van CONO Kaasmakers. Daalder kaas is een marktformule van Vandersterre. Pieter is ook voorzitter van de vereniging Daalder Kaas. Leden van de vereniging betalen een marketing fee en dragen een paar cent af per kilo kaas. Ze plannen onder meer hun weekaanbiedingen samen, zodat ze goedkoper kunnen inkopen. En een keer per jaar organiseert de vereniging een trainingsdag. In 2024 bezochten ze CONO.
Pieter begon negen jaar geleden na een kort dienstverband als accountmanager bij Vandersterre (“Ik wilde weer ondernemen”) als kaasventer; hij verkocht een tijdje kaas aan de deur. Tot er een marktplek vrijkwam. Hij bemant zijn kraam deze frisse wintermorgen in zijn woonplaats Woudenberg voor de gelegenheid samen met zijn vrouw Ineke. Gewoonlijk staat hij dinsdag alleen en regelt Ineke thuis de website (www.kasteleinkaas.nl) en Facebook/Instagram. Deze keer helpt Ineke een handje mee. De rest van de week staan ze achtereenvolgens in Epe, Achterberg, Maarn en Beusichem.
De website is volgens Pieter belangrijk voor klanten die zich graag op hun gemak informeren en online bestellen, om hun kaas vervolgens bij de kraam op te halen. Dat gebeurt deze morgen inderdaad een paar keer. Pieter: "En Facebook/Instagram gebruiken we om weekaanbiedingen onder de aandacht te brengen en weetjes over kaas te delen – dat vinden de mensen leuk. Zo vroeg in de week kopen mensen nog gericht hun kaas. “Richting het weekend pakken ze vaker speciale borrelkaasjes mee.”
Een marktkoopman weet natuurlijk precies wat hij verkoopt. Pieter: “We proeven alles wat binnenkomt. CONO-kaas is trouwens kwalitatief en qua smaak heel stabiel, maar boerenkaas kan nogal wisselend van smaak zijn. En daar moet je je klanten wel over kunnen voorlichten.” Met een glimlach: “De ene boerenkaas is bijvoorbeeld wat meer voor de echte liefhebbers dan de andere.”
CONO Kaasmakers is een coöperatie van melkveehouders en kaasmakers die zich inzet voor het behoud van land en dieren voor toekomstige generaties. We maken kaas ambachtelijk met aandacht voor mens, dier en milieu en willen leiderschap tonen in maatschappelijk verantwoord ondernemen. De Europese CSRD-richtlijnen helpen ons bij het verduidelijken van onze CO2-uitstoot en het aanpakken van klimaatverandering. Dit omvat het bepalen van de 'impactmaterialiteit' (CO2-reductie) en de 'financiële materialiteit' (effect van milieumaatregelen op kosten). CONO voerde deze analyse al eind 2023 uit, wat inzicht biedt in risico's, kansen en vergroot het draagvlak voor samenwerking en transparantie. (mvo.cono.nl)
CONO streeft ernaar de carbon footprint van een kilogram kaas tegen 2030 met 30% te verlagen ten opzichte van 2020. Dit vereist actie in de hele keten, niet alleen in de kaasmakerij. CONO ondersteunt daarom experimenten en innovaties, zoals onze deelname eind 2024 aan Ikwileerlijkezuivel.nl, een initiatief dat veehouders nabij Natura 2000-gebieden helpt verduurzamen, vergelijkbaar met ons Caring Dairy-programma. Via deze deelname is CONO ook een beetje eigenaar geworden van ‘De Vechtstreek’, een melkfabriek die ooit eigendom was van CONO.
Samen met strategische partner Ben & Jerry’s voeren we het project Low Carbon Dairy. Tien CONO-veehouders passen diverse maatregelen toe, zoals mestvergisting, voederadditieven en het verlengen van de levensduur van melkvee, om de broeikasgasuitstoot te verlagen. Het doel is de uitstoot eind 2025 terug te brengen tot 600 gram CO2-equivalenten per kilogram melk, wat nog 70 gram te gaan betekent (in 2024 was het 670 gram). Gezien de behaalde resultaten, verwachten we dit doel te halen.
96% van de CONO-veehouders doet mee aan ons Caring Dairy-duurzaamheidsprogramma, goed voor 98% van de aangeleverde melk. Via een beloning-op-resultaat-regeling ontvangen melkveehouders extra voor bovengemiddelde prestaties op duurzaamheidsindicatoren, met 5 cent per 100 kilo melk, tot een maximum van 75 cent. Sinds 2017 is de gemiddelde leeftijd van CONO-koeien gestegen naar 6 jaar en 3 maanden. In 2023 behaalde 48% van de bedrijven de indicator agrarisch natuurbeheer, met kruidenrijk grasland en natuurbeheer. Het aantal bedrijven dat duurzame energie opwekt, is de afgelopen 5 jaar meer dan verdubbeld. Ook het aantal bezoekers dat melkveehouders ontvangen, is gestegen.
In december 2023 is er een enquête uitgegaan naar alle Caring Dairy-veehouders waarin ze hun mening konden geven over het programma. Ruim 180 veehouders hebben dat gedaan. Naar aanleiding daarvan is in overleg met een afvaardiging van alle belanghebbenden een nieuw programma opgesteld. Dat programma, met een lagere toetredingsdrempel en een nieuw premiestelsel, is na de nodige feedback voorgelegd aan de leden in een extra ledenvergadering (oktober 2024). Een ruime meerderheid stemde voor het nieuwe programma, dat 1 januari 2025 van start gaat.
Voor veehouders is het vanaf 1 januari 2025 nog makkelijker om beloond te worden voor duurzame stappen. Binnen de domeinen Klimaat, Dierwelzijn, Biodiversiteit en Boer en maatschappij, kunnen ze sturen op verduurzaming. De meeste indicatoren zijn hetzelfde als in het oude programma. Het beloningsstelsel is wel veranderd. In het nieuwe programma wordt met staffels gewerkt, waardoor bij een steeds betere score een steeds hogere beloning hoort. Verder is de maximale premie gestegen van 4,5 cent naar 6 cent per 100 kilogram melk.
Ruim 60 CONO-veehouders hebben tussen april en oktober 2024 percelen ingezaaid met klaver- of kruidenmengsels, goed voor 230 hectare klavermengsel en 90 hectare kruidenmengsel. De kruiden, zoals smalle weegbree en luzerne, verbeteren de bodem, verhogen de biodiversiteit en verminderen de behoefte aan kunstmest. Hoewel het maaien met kruiden uitdagend is, leidt het lagere kunstmestgebruik tot een afname van CO2-uitstoot en lachgasemissies. Bij geslaagde grasklaverteelt kan de uitstoot van broeikasgassen in 2025 met 295 ton CO2-equivalenten verminderen, op basis van een grove schatting waarbij geen rekening is gehouden met extra aankoop van ruwvoer.
Met het initiatief ‘Beemster in bloei’ werken we samen met zoveel mogelijk veehouders aan het versterken van de biodiversiteit in de Beemster. Jaarlijks zaaien deelnemende veehouders bloemenranden in, die niet alleen de biodiversiteit vergroten, maar ook de water- en grondkwaliteit verbeteren. Deze bloemenranden trekken natuurlijke plaagbestrijders en gewasbestuivers aan, zoals lieveheersbeestjes en bijen, en bieden voedsel en schuilplekken voor vogels. In 2024 werd ruim 53.000 vierkante meter bijenlint ingezaaid.
INTERVIEW
Wim Binnenmars werkt bijna 40 jaar bij zuivelfabriek De Vechtstreek in Ommen, die in 2024 werd overgenomen door Ikwileerlijkezuivel.nl Daarnaast doet hij het relatiebeheer voor CONO-melkveehouders in de regio.
In januari 1986 begon Wim Binnenmars (58) bij zuivelfabriek De Vechtstreek in Ommen. Sindsdien heeft hij zich volledig ingezet voor het bedrijf, waar hij inmiddels ongeveer 30 jaar productiemanager is. In 1994 kocht hij daarnaast een boerderij waar hij tot voor kort 700 varkens hield, een activiteit die hij combineerde met zijn werk in de fabriek. Wim is een echt ochtendmens: Op werkdagen staat hij om 4.30 uur op. Om 6.00 uur is hij in Ommen op de fabriek. In 2024 zijn de varkensactiviteiten gestopt en ligt zijn focus zeker nog op het werk, maar is hij wat meer betrokken bij het gezin en dan met name bij zijn trots van de tot nu toe 3 kleinkinderen. “Het mooiste wat er is, wat een rijkdom.”
“De baas zijn geld is niet van blik.” Hij zegt het met een lach, maar de boodschap is duidelijk: de foto’s die genomen worden bij een melkveehouder in de buurt, hebben nu wel genoeg tijd in beslag genomen. Tijd om weer aan werk te gaan, terug naar ‘De Vechtstreek', waar Wim intussen bijna 40 jaar werkzaam is. Hoewel, werk? “Als je hobby je werk is, dan tellen de uren niet.”
Recent heeft "De Vechtstreek" een onzekere periode doorgemaakt. De fabriek zou per 1 oktober 2024 sluiten, omdat de vorige eigenaar, Ausnutria, geen toekomst meer zag in de locatie. Een overname door Ikwileerlijkezuivel.nl zorgde echter voor een doorstart. Van de oorspronkelijke 60 werknemers zijn er 23 gebleven, en het bedrijf werkt nu in twee ploegendiensten. “Echt een dreamteam, super gemotiveerd”, zegt Wim. Het doel is om de productiecapaciteit verder uit te breiden en het team te versterken.
De verwerking van allerlei soorten melk en de productie van melkpoeder op zuigelingenniveau blijft een belangrijk speerpunt, terwijl tegelijkertijd een nieuwe productielijn wordt opgezet. Ikwileerlijkezuivel.nl wil zich richten op een efficiënt productieproces en de ontwikkeling van bijvoorbeeld een eenvoudig type Griekse yoghurt. Dit moet leiden tot lagere productiekosten en het geld wat daardoor overblijft wordt gebruikt voor de verduurzaming bij aangesloten melkveehouders. De verpakking wordt gestandaardiseerd, en afnemers zijn al gecontracteerd.
Ikwileerlijkezuivel.nl richt zich volledig op samenwerking met boeren in Natura 2000-gebieden, met als doel een duurzamere bedrijfsvoering. Dit biedt melkveehouders de mogelijkheid om een hogere prijs voor hun melk te ontvangen. Het initiatief heeft raakvlakken met het Caring Dairy-programma en wordt mede ondersteund door CONO, dat een klein belang in Ikwileerlijkezuivel.nl heeft. Wim speelde een rol in de totstandkoming van deze samenwerking.Naast zijn rol als productiemanager bij Ikwileerlijkezuivel.nl blijft Wim verantwoordelijk voor relatiebeheer met melkveehouders, een functie die hij naar eigen zeggen gemiddeld zo’n anderhalve dag per week vervult. Zijn lange staat van dienst en uitgebreide netwerk maken hem een waardevolle schakel tussen de fabriek en de boeren, en dragen bij aan de succesvolle doorstart van "De Vechtstreek".
De foto's worden genomen bij een CONO-veehouder in de buurt, Wilco Dankelman. Wilco’s boerderij ligt in het bos, niet ver van ‘De Vechtstreek’. Het regelen om foto’s te maken bij Wilco en zijn boerderij is zo gebeurd, want Wim kent alle melkveehouders in de regio.
Wilco is niet de enige CONO-veehouder in Overijssel. Dat is een erfenis uit het verleden. Van 1990 tot 1996 werkte coöperatie De Vechtstreek (ruim 200 veehouders) samen met CONO. Na het beëindigen van de samenwerking zijn de meeste veehouders lid gebleven van de CONO. Wim zegt dat er nu nog zo’n 80 CONO-leden in de regio zitten (Drenthe en Overijssel). Hij komt geregeld bij hen langs of heeft contact, want hij is altijd het relatiebeheer blijven doen voor CONO. Ook nu "De Vechtstreek" eigendom is van Ikwileerlijkezuivel.nl.
Dat werk is nooit een fulltime job geweest, wat hij ook niet zou ambiëren. De combinatie maakt het erg leuk. Wim vindt het “machtig mooi om deze combinatie van functies te mogen uitoefenen”.
Wim kent de rijke geschiedenis van vrijwel alle veehouders in de regio. Wilco heeft hij zien opgroeien. “Ik ken zijn vader en ik heb zijn opa ook gekend.”
